Blueberry Soup: Πώς η Ισλανδία άλλαξε τον τρόπο με τον οποίο βλέπουμε την πολιτική;

Blueberry Soup

σε σκηνοθεσία της Eileen Jerrett

Πώς η Ισλανδία άλλαξε τον τρόπο με τον οποίο βλέπουμε την πολιτική;

Το Blueberry Soup” είναι ένα μεγάλου μήκους ντοκιμαντέρ, που ακολουθεί ένα από τα πιο εντυπωσιακά κινήματα των καιρών μας: το Ισλανδικό Κίνημα Πολιτών (People’s Movement). Στις 9 Οκτωβρίου του 2008 ο κόσμος παρακολουθούσε έκπληκτος, πώς μια μικρή ελίτ τραπεζιτών γονάτισε ένα ολόκληρο έθνος. Οι τραπεζικές πολιτικές και οι κυβερνητικές δομές απεδείχθησαν ανεπαρκείς. Ήταν καιρός για αναστοχασμό και επανασχεδιασμό. Ένα κοινωνικό φαινόμενο γεννήθηκε από την κρίση, όταν πολυάριθμες ομάδες Ισλανδών πολιτών είδαν μέσα από τα συντρίμμια της κρίσης μια ευκαιρία.

Η παγκόσμια οικονομική αστάθεια διαχεόταν και πολλές εκθέσεις προέβλεπαν πως η Ισλανδική κατάρρευση ήταν ενδεικτική αυτού που θα αντιμετώπιζαν και άλλα έθνη στο εγγύς μέλλον. Τότε ήταν που ξεκίνησε ένα κύμα δράσης ενάντια στην αδράνεια.

Το ντοκιμαντέρ αυτό καταγράφει την ευφάνταστη δουλειά των Ισλανδών πολιτών, οι οποίοι προσπαθούν να εξορκίσουν μελλοντικές ζημιές, επιχειρώντας να ξαναγράψουν το σύνταγμα του έθνους.

Η διαδικασία ήταν αξιοσημείωτη όχι μόνο για το μήνυμά και τους συμβολισμούς της ( δεν υπήρξαν βουλευτές ή τραπεζίτες στο συμβούλιο που συγκροτήθηκε) αλλά για την ίδια τη διαδικασία του σχεδιασμού. Η συνταγματική επιτροπή χρησιμοποίησε μεθόδους «crowdsourcing» και ανοιχτές διαδικτυακές πλατφόρμες για να ενθαρρύνει την συμμετοχή τόσο των Ισλανδών όσο και της διεθνούς κοινότητας.

Το «Crowdsourcing» ήταν ένα συναρπαστικό εργαλείο αυτής της μοναδικής διαδικασίας συμμετοχικού σχεδιασμού του συντάγματος. Κάθε απόφαση γινόταν αρχείο σε μια πλατφόρμα “open source” ώστε οι Ισλανδοί και ο υπόλοιπος κόσμος να την εμπλουτίσουν με νέα δεδομένα. Αυτό είναι παγκοσμίως το πρώτο “crowdsourced” σύνταγμα.

Το Συμβούλιο συμπεριέλαβε καθηγητές, πάστορες, ραδιοφωνικούς παραγωγούς, νομικούς, καλλιτέχνες, αγρότες και ακτιβιστές ώστε να εξασφαλίσουν ένα ευρύ φάσμα απόψεων της Ισλανδικής κοινωνίας. Η ομάδα διέθετε μόνο τέσσερις μήνες για να προετοιμάσει το αρχείο, και βρέθηκε υπό τρομερή πίεση. Έπρεπε να δημιουργήσει νέους νόμους οι οποίοι θα προστάτευαν τις αξίες, τον πολιτισμό, το περιβάλλον της χώρας τους για τις επόμενες γενιές.

Αλλά η μάχη δεν τελειώνει εκεί. Για να γίνει αποδεκτό το σύνταγμα των πολιτών χρειαζόταν αρχικά ένα δημοψήφισμα και έπειτα η έγκριση του κοινοβουλίου. Οι Ισλανδοί ψήφισαν «Ναι», σημειώνοντας μια κεφαλαιώδη νίκη, καθώς η συνταγματική πρόταση ήταν «για τον λαό, από τον λαό». Ωστόσο το κοινοβούλιο αγνόησε το νέο σύνταγμα και το τοποθέτησε στο «συρτάρι».

Η ατμόσφαιρα στην Ισλανδία είναι βαριά, καθώς αυτό το εμπόδιο στην συνταγματική διαδικασία ήταν μια από τις πολλές περιπτώσεις κατά τις οποίες η κυβέρνηση απογοήτευσε τους πολίτες της, από το 2008. Πολλοί επιθυμούσαν να επιστρέψει η κανονικότητα στην καθημερινότητά τους.

Τον Ιούνιο του τρέχοντος έτους, το Βlueberry Soup κλήθηκε να φέρει την ταινία πίσω στην Ισλανδία για πρώτη φορά. Αυτή ήταν μια εξαιρετικά σημαντική στιγμή τόσο για το φιλμ όσο και για το μέλλον του νέου συντάγματος. Η ταινία χρησιμοποιήθηκε ως απόδειξη της σημασίας αυτού που είχε καταφέρει η Ισλανδία κατά τη διαδικασία σύνταξης του συντάγματος από τους πολίτες. Επίσης αποτέλεσε και έναν καθρέπτη που απεικόνιζε πώς οι Ισλανδοί ενέπνευσαν με το πείραμά τους τον υπόλοιπο κόσμο να αναστοχαστεί πάνω στην δημοκρατική αλλαγή.

Κατά τη διάρκεια αυτής της εκδήλωσης η κοινότητα συζήτησε για το τι χρειαζόταν ώστε να λάβει αυτό το σύνταγμα επίσημη κοινοβουλευτική έγκριση, ώστε να ολοκληρώσει το επικό του ταξίδι. Όπως συμβαίνει με τις μεγάλες εφευρέσεις, αυτή η επαναστατική «από τα κάτω» διαδικασία διασχίζει τη δική της αυτοκριτική, την δική της διαδικασία αυτοδιόρθωσης.

Το ντοκιμαντέρ είναι μοναδικό καθώς αποτελεί μια από τις λίγες πηγές που κατέγραψαν, ιδίοις όμμασι, τα πολιτικά κινήματα που αναδύθηκαν κατά τα την περίοδο 2009-2012. Ο προσωπικός και ανεξάρτητος χαρακτήρας του αντικατοπτρίζεται και στον τρόπο παραγωγής της ταινίας, καθώς η σκηνοθέτης Eileen Jerret δημιούργησε την ταινία με έναν στενό προϋπολογισμό και δούλεψε άοκνα τα τελευταία έξι χρόνια ώστε να γνωστοποιηθεί αυτή η ιστορία στην παγκόσμια κοινότητα, σε μια αναζήτηση για παραδείγματα παραγωγικής δημοκρατικής αλλαγής.

Τα τελευταία χρόνια, το Bluebbery Soup υπήρξε αφορμή για ακαδημαϊκές προβολές και συζητήσεις στην Βόρεια Αμερική. Επισκέφτηκε κάποια από τα πιο γνωστά ιδρύματα της Ηπείρου (Berkeley, Harvard, Stanford, Duke, University of Alberta etc.). Το φιλμ χρησιμοποιήθηκε ως πρότυπο για την πολιτική συμμετοχή και επηρέασε ένα πλήθος από projects και κινήματα μέσα στις κοινότητες καθ’ όλη τη διαδρομή του. Λόγω του αντίκτυπου που είχε αυτή η περιοδεία, ζητήθηκε η προβολή του και από έναν αριθμό Ευρωπαϊκών εθνών που αντιμετωπίζουν αβεβαιότητα στα πολιτικά/ κοινωνικά/ οικονομικά τους περιβάλλοντα ( Ελλάδα, Ισπανία, Ιρλανδία, Σκωτία).

Το φθινόπωρο του 2015 το Blueberry Soup ξεκίνησε τις Ευρωπαϊκές του προβολές, συνομιλώντας με κοινότητας σχετικά με το τι μπορούμε να πάρουμε από το Ισλανδικό παράδειγμα και πώς μπορούμε να εξετάσουμε την σχέση μας με την δημοκρατία μέσα από αυτούς τους νέους φακούς.
Η περιοδεία προβολής της ταινίας έχει κλονίσει τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε τον ρόλο μας στην κοινωνίας, καθώς προσκαλεί τον θεατή σε μια ειλικρινή διαδικασία δημοκρατικής συμμετοχής.